کارشناسان و باستان‌شناسان، نگارکندها یا همان سنگ‌نگاره‌ها را سندی زنده و پویا به شمار می‌آورند که از دیدگاه مطالعه و پژوهش‌های تاریخی و باستان‌شناسی بسیار سودمندند و در این زمینه جایگاه ویژه‌ای دارند. به عقیده آنها، سنگ‌نگاره‌ها از این روی ارزشمند هستند که ما را با تاریخ اجتماعی، سیاسی، زیست، آیین و آداب و گاه پیروزی‌های شاهان و بزرگ زادگان و حکام هر دوران آشنا می‌کنند، بنابراین پاسداشت و نگهداشت آنها امری بایسته (ضروری) به شمار می‌آید.
اما در کشور ما به انگیزه نبود شناخت و آگاهی مدیران شهری و استانی و مدیریت ناکارآمد سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سنگ‌نگاره‌ها با چالش‌های فراوانی رو‌به‌رو بوده و بیشتر آنها در گوشه‌ای رها شده و با مرگ دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. از سویی، نباید از کمبود بودجه و نیروی کار در سازمان میراث فرهنگی غافل شد که به یکی از دشواری‌های بزرگ پیش روی یادمان‌های ملی و جهانی ایران تبدیل شده است. به باور کنشگران میراث فرهنگی و کارشناسان باید هر چه زودتر دولت و همه نهادها و ارگان‌ها به یاری سازمان میراث فرهنگی آمده و با همکاری‌های پیوسته از یادگارهایی که حاصل دسترنج گذشتگان و نیاکان ما بوده، بخوبی و درستی پاسداری و نگاهبانی کرده تا بتوان آنها را همان گونه که به ما رسیده، به دارندگان (صاحبان) اصلی این سرزمین که همانا آیندگان بوده، سپرده و واگذار کنیم.
سنگ‌نگاره اردشیر، آماج بلاهای گوناگون
اما نگارکند (نقش برجسته) تاج‌ستانی اردشیر بابکان در پیروزآباد پارس (فارس) روزگار ناخوشایندی را سپری می‌کند. عوامل بیولوژیکی (گل‌سنگ‌ها) و محیطی تاثیر بسیار بدی را روی این سنگ‌نگاره گذاشته است. یادگاری نویسی‌ها و خراش با اشیای نوک تیز روی نگاره‌ها، شکاف‌های ژرفی که در گذشته روی این یادمان پدیدار شده و هم اینک رو به فزونی است، شکستگی بخشی از اندام‌های افراد در گذشته، تنها بخشی از چالش‌های پیش روی این یادگار ملی است. عوامل طبیعی همچون باد، باران و … نیز دلیلی دیگر بر روند ویرانی سنگ‌نگاره اردشیر بابکان است. همچنین آبراهه‌ای که از سمت راست و بالای سر سنگ‌نگاره پدیدار شده، در هنگام بارش‌ها بسیار زیان بار بوده و از دیگر دشواری‌های این یادمان ۱۸۰۰ ساله به شمار می‌آید. ولی بی گمان بدترین درد این سنگ‌نگاره، پرتاب سنگ و هدف تیراندازی قرار دادن آن از سوی برخی افراد بومی و روستاهای پیرامون است که در چند سال گذشته به یکی از تهدیدهای جدی این یادمان تبدیل شده است.
از سویی، سازمان میراث فرهنگی به انگیزه نبود برنامه‌ریزی درست و مدیریت، آن را در گوشه‌ای به حال خود رها کرده تا روز به روز رو به ویرانی رفته و به کام مرگ فرو رود. این در حالی است که این سنگ‌نگاره بخشی از پرونده شهرستان پیروزآباد و محور ساسانی پارس است که بناست کمتر از یک ماه دیگر به همراه بیشاپور کازرون و کاخ ساسانی سروستان به ثبت در سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی یونسکو برسد و جهانی شود. کنشگران میراث فرهنگی از این موضوع بسیار نگرانند و خواستار رسیدگی بیشتر مدیران و سرپرستان میراث فرهنگی به این یادمان ارزشمند شده‌اند. آنها می‌گویند اگر وضعیت آثار تاریخی شهر پیروزآباد که هرکدام با چالش‌های فراوانی رو به رو است با همین رَوند پیش رود، بی‌گمان از جهانی شدن باز خواهند ماند.
گُل‌سنگ‌ها باید ریشه‌کن شود
در زمینه پاسداری و حفاظت بهتر از این سنگ‌نگاره سیامک علی‌زاده، مرمتگر آثار، بناها و اشیا به جام‌جم می‌گوید: «در مورد این سنگ‌نگاره با ارزش باید گفت که با انجام تمیزکاری پی در پی دست کم یک بار در سال می‌توان از عوامل گرد و غبار، دوده و لکه‌ها که از ارزش فراوانی برای درازای زیست آن به شمار می‌آید، سود برد. همچنین باید گیاهان و علف‌های هرز (گل سنگ‌ها) از میان بروند و در صورت امکان با استفاده از محلول‌های شیمیایی اجازه رشد را به آنها ندهیم. زیرا ریشه گیاهان در دل سنگ‌ها ترک و شکاف ایجاد کرده و زمینه فروپاشی و درهم شدگی (تخلخل) سنگ را فراهم می‌کنند.»
علی‌زاده می‌افزاید: «اگر بشود باید با دقت و طراحی مناسب یک سقف یا سایه بان پدید آوریم تا جلو ریزش و رخنه باران و برف را بگیریم. این کار اگر انجام شود برای پاسداری و حفاظت آن بسیار مهم و با ارزش است.»
این استاد دانشگاه چمران تهران تاکید می‌کند که باید هر چه زودتر با مطالعه و شناسایی نوع سنگ‌ها و شدت آسیب‌ها و در صورت امکان با خوراندن (تزریق) مواد استحکام بخش، موارد جزیی را از فروپاشی نجات دهیم. به عقیده وی از همه مهم‌تر ایجاد موانع فیزیکی برای پیشگیری از دست‌اندازی‌های (تعرض) افراد است.
سیاوش آریا
روزنامه‌نگار
منبع : jamejamonline.ir
ارسال دیدگاه